Ngai thờ là đồ thờ đặc biệt từ trong công trình văn hóa cho đến gia tiên. Thế nhưng, không phải ai cũng hiểu được từng cỗ ngai được làm bằng gỗ có ý nghĩa gì, và luật thờ ngai cụ thể như thế nào? Quý vị hãy cùng Mỹ Nghệ Sơn Đồng tìm ra câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé!
Tìm hiểu ngai thờ là gì & ý nghĩa cỗ ngai trong thờ cúng
Kính thưa quý vị thân mến, quý vị có đồng ý với chúng tôi rằng, việc cần hiểu thật rõ các cỗ ngai thờ có ý nghĩa và tục lệ gì trong thờ cúng tâm linh là điều vô cùng quan trọng. Chúng ta hiểu được giá trị của cỗ ngai, thì sẽ thấy được sự tôn nghiêm cao quý của nơi linh thiêng, để mà gìn giữ. Hơn nữa, cũng để lưu truyền cho hậu thế thứ văn hoá quý báu này.
Nếu không hiểu ý nghĩa của cỗ ngai, sẽ gây rất nhiều hệ luỵ về tôn ti trật tự trong văn hoá tâm linh. Cụ thể như, kiểu mẫu, hoa văn cố ngai không đúng trở thành phạm và hống (hống ở đây đại ý như là hống hách). Ví dụ như, ngai để thờ gia tiên bình dân mà lại đặt làm ngai của thần thánh, vua chúa, quan tước. Hoặc ngược lại thì nơi thờ trở nên mạt bần. Vậy chúng ta đi tìm hiểu ngai là gì và ý nghĩa của thứ đồ thờ này.
Ngai thờ là gì?
Ngai thờ (còn gọi là cỗ Ngai) như chiếc ghế ngự dành cho bậc tôn quý trong văn hóa thờ cúng của người Việt. Điểm nhận dạng là ở 2 bên tay ngai luôn có đầu rồng và các hàng cột, phía dưới là phần bệ, phía sau là vách tựa. Cỗ ngai thường được làm bằng gỗ, trang trí bởi nét hoa văn chạm trổ các cầu kỳ tinh xảo, sau đó được sơn phủ lên bởi những lớp sơn son và thếp vàng hoặc thếp bạc được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác ở các nơi thờ tự.
Ý nghĩa cỗ ngai thờ trong văn hóa Việt
Ngai trong triều đình duy nhất chỉ dành cho Vua ngự. Bởi vậy, trong văn hoá tâm linh Ngai thờ là đồ thờ tế khí an vị của các bậc thượng tôn cao nhất tại những nơi thờ cúng. Ví dụ như các cố ngai trong đình đền, nhà thờ họ… hoặc gia tiên được sắc phong. Thế nên, trong văn hóa thờ cúng cỗ Ngai cũng chỉ dành cho bậc anh linh tôn quý.
Những nghi lễ trong tục lệ văn hoá thờ ngai của chúng ta
Trong văn hóa truyền thống của người Việt, các nghi lễ liên quan đến cỗ ngai cũng rất phong phú và mang ý nghĩa quan trọng từ các di tích, đến nhà thờ họ hay trên bàn thờ gia tiên của các gia đình. Thông qua đó là các luật lệ như ai được thờ ngai, đặt ở đâu và vị trí nào rất cụ thể. Cho đến việc mẫu mã cỗ ngai như thế nào, làm bằng gỗ gì và kích thước thế nào? Tục lệ thờ rất đặc sắc theo từng nơi thờ tự, gắn liền với văn hóa địa phương, điển tích…mà có những nghi lễ thực hiện khác nhau.
Các nghi lễ thờ ngai
Nghi lễ thờ ngai của cổ nhân cũng có những nét riêng biệt theo phong tục, tập quán của từng nơi và từng sự tích. Các tập tục đó được thực hiện qua các nghi lễ như sau:
- Cỗ ngai trong các công trình văn hóa, cụ thể như: Đình, Đền, Chùa, Miếu Mạo.
- Ở trong nội cung một số đình đền miếu, thì trên cỗ ngai đặt những bức tượng Thần hoặc Thánh
- Có những nơi đặt bài vị trên ngai và khoác lên mũ áo trang phục của các vị thần thánh. Hoặc có khi chỉ để mũ áo trên cỗ ngai và phía trước để đôi hia.
- Khi các lễ hội tổ chức nghi thức rước kiệu cũng có ngai, mũ áo)
- Cỗ ngai trong dòng Họ, chi Tộc. Ngai thờ thường được đặt trong nội tự hay hậu cung để đặt các bài vị thờ Thủy Tổ hoặc Tổ phân chi.
- Cỗ ngai trên bàn thờ gia tiên. Đối với các gia đình mà tổ tiên, ông cha được sắc phong ban tặng thì cũng có cỗ ngai thờ long trọng theo chức tước phẩm hàm. Đối với các tư gia bình dân nhưng phát triển nhiều đời thì các cỗ ngai cũng đơn giản, hoa văn chỉ mang hình tượng của các linh vật chứ không chạm khắc tứ linh thật như những nhà có chức sắc.
Ngoài ra, với dòng họ hay gia đình thờ nhiều đời thì có hẳn một cỗ ngai để ở giữa bàn thực án, đến khi giỗ cụ nào thì rước bài vị từ phía trong ngự án (còn gọi giường hành) đặt nên ngai để cúng giỗ.
Nên dùng Khám, Ngai hay Ỷ để thờ cho đúng luật?
Trong trường hợp nào thì thờ khám, thờ ngai hay hay ỷ thờ? Câu hỏi này cũng được rất nhiều người đặt ra, nhằm mục đích lựa chọn để bày trí cho nơi thờ cúng được thích hợp nhất. Và trong văn hóa thờ cúng dù là thờ ngai, khám hay ỷ đều có những luật lệ và nguyên tắc rõ ràng.Bởi thế, quý bị cần xem xét để đưa ra những lựa chọn phù hợp.
- Cỗ ngai thể hiện nơi ngự về rất long trọng cao quý, nhất là trong những dịp lễ tết. Để quý vị hãy hình dung hơn, ngai vàng dành cho vua ngự vào những buổi thiết triều. Vậy nên trong thờ cúng, cỗ ngai chỉ dành thờ những bậc chức sắc hoặc bậc tôn quý của của tập thể phạm vi lớn nào đó. Ví dụ như: thủy tổ nhà thờ họ hay các môn phái, giáo phải….
- Ỷ thờ cũng là 1 cỗ tự trang trong, tuy nhiên được dùng trong các phạm vi hẹp hơn như trong thờ gia tiên.
- Đối với khám thờ thì được coi như cung riêng biệt và trang trọng, rất kín đáo cho các linh hồn an ngự trong đó.
Ngoài ra, nhiều trường hợp có thể điều chỉnh lựa chọn, hoặc có thể kết hợp để tạo thành một kiến trúc thờ cúng mang lại giá trị cao hơn,tôn nghiêm và hàm ý sâu xa hơn.
Bởi thế, chọn dùng ngai, ỷ hay khám thì cũng phải điển tích công danh sự nghiệp mới đưa ra được quyết định chính xác có căn cứ.
Những ai được thờ ngai và ở đâu?
Như phần thông tin ở trên, chúng ta đã hiểu phần nào về ý nghĩa và giá trị của cỗ ngai. Cỗ ngai xuất hiện ở rất nhiều nơi cúng tế, ngay cả trong tư gia. Tuy nhiên, không phải ai cũng được thờ ngai hay nhà nào cũng đc thờ ngai
Ngai chỉ dành cho chức sắc, địa vị hoặc người có công đức đối với phạm khá rộng như từ đường dòng họ lớn, lâu đời. Cụ thể, những ai được thờ ngai và thờ ở đâu thì chúng ta sẽ tìm hiểu rõ ở phần này.
Cỗ ngai thần thánh ngự
Cỗ ngai thờ của các vị thần, vị thánh chỉ có ở những ngôi đình, đền, miếu…. Trên ngai là những bức tượng thánh ngự hoặc có thể là bài vị của các ngài.
Ngai thờ vua & quan thước
Cỗ ngai thờ vua thì đặt trong Thế miếu theo bàn thờ của từng vị. Đối với các quan thì đặt trong phủ huyện (tức nhà các quan được cấp), sau này có thể trở thành các ngôi đền.
Cỗ ngai trong dòng họ, chi tộc
Đối với những dòng họ lâu đời về lập làng, lập ấp tại các địa phương, trong nhà thờ luôn có cỗ ngai để thờ linh vị cụ thuỷ tổ hoặc các cụ tổ phân chi, có khi có cả cỗ ngai của các các cụ được sắc phong.
Ngai thờ tổ tiên trong các tư gia
Tại các bàn thờ tổ tiên trong mỗi gia đình thì không nhiều nhà được thờ ngai, trừ nhà có sắc phong phẩm hàn. Hoặc nhà trưởng cành lớn thì cũng chỉ cỗ ỷ dáng tự cỗ ngai, không thì giá gương. Nếu không phải bậc chức sắc mà thờ ngai thì theo luật lệ xưa thì cho là hống (có nghĩa hống hách, sỹ diện).
Các mẫu mã cỗ ngai để thờ
Các mẫu ngai thờ trong văn hoá tâm linh của người Việt có rất nhiều kiểu dáng hoa văn như cửu long, tứ linh, tứ quý, hoặc hoa văn khác mang hình tượng linh vật… Mẫu hoa văn cỗ ngai cũng phải theo các luật lệ quy định rất cụ thể và rõ ràng. Dù là nơi di tích công cho đến dòng họ và hay thờ gia tiên đều có quy tắc rõ ràng. Đây cũng là lý do mẫu các cỗ ngai đa dạng phong phú đến như vậy, chắc chắn là vì luật lệ và phong tục chốn tâm linh.
Cỗ Long ngai
Long ngai thờ chỉ đặc biệt dành cho các đời vua của các triều đại và chỉ có trong thế miếu. Dù là chư hầu hay quan lại đều không được dùng nếu dùng sẽ mắc tội phạm thượng, hống hách.
Cỗ ngai hoa văn tứ linh.
Ngai thờ tứ linh là các hoa văn họa tiết đục chạm long, ly, quy, phượng. Những mẫu ngai này chỉ dùng cho các thần linh hoặc quan chức. Với các bậc thánh thần cỗ ngai cũng được phân ra các bậc như thượng đẳng thần, trung đẳng thần, hạ đẳng thần. Còn với các gia đình có quan tước thì phân theo phẩm hàm tựa như trên y phục vậy.
Ngai hoa văn tứ quý
Những nhà nền nếp hay những gia đình khá giả thường đặt làm những cỗ ngai thờ có hoa văn tứ quý mang hình tượng linh vật. Mẫu này nhìn vào thấy rất thanh bạch mà lại rất cầu kỳ tinh xảo.
Ngai hoa văn hình tượng linh vật
Các mẫu ngai thờ mang hình tượng linh vật thường là nét hoa văn của là lan đường biến tấu thành hình thù tứ linh rất uyển chuyển. Những mẫu ngai này thường dùng cho nhà trưởng họ, chi hay cành mà không có sắc phong.
Loại gỗ nào được chọn làm ngai để thờ?
Các chất liệu gỗ làm ngai thờ hiện nay cũng nhiều chủng loại tốt và quý như gỗ mít, dổi, vàng tâm, hương, gụ, gỗ đỏ. Loại gỗ làm cỗ ngai có thể chọn lựa cho phù hợp với những loại sơn hoàn thiện bằng sơn thếp hay phủ bóng. Nhằm mục đích để cỗ ngai hợp với trong không gian cúng tế tâm linh. Đó cũng là lý do vì sao các loại gỗ để làm ngai nhiều đến như vậy.
Loại gỗ làm những cỗ ngai sơn thếp
Cũng như , bàn thờ, bài vị, giá gương, khay đài, mâm xà, sập thờ, án gian, hoành phi, câu đối sơn son thếp vàng thì ngai thờ đều bằng những loại gỗ sau:
- Gỗ Mít
- Gỗ Dổi
- Gỗ vàng tâm
Ba thứ gỗ mít, dổi và gỗ vàng tâm thích hợp với sơn ta là một thứ nhựa cây trồng nhiều ở miền đồi núi Phú Thọ, Hưng Hóa, Tuyên Quang đất Bắc.
Loại gỗ làm những cỗ ngai phủ bóng
Với phòng thờ hiện đại ngày, những bộ đồ thờ thường phủ bóng giữ vân gỗ để đồng bộ với nội thất. Vậy nên, cỗ ngai trong những gian thờ hiện đại này thường dùng các loại gỗ sau:
- Gỗ hương
- Gỗ gõ đỏ
- Gỗ gụ
Ba loại gỗ này thích hợp để đánh véc ni hoặc sơn PU những chất liệu phủ bóng cho nội thất hiện nay.
Vị trí đặt cỗ ngai trên bàn thờ
Trong cấu trúc không gian thờ truyền thống, đa phần lớp trong cùng là Ngự án cao nhất. Ở giữa ngự án là đặt bộ ngai, có khi ngai đặt trong khám, trên mặt bệ ngai thì đặt tượng hay bài vị. Tuy nhiên, vị trí cỗ ngai phụ thuộc vào điển tích thờ ai hay bao nhiêu người. Cụ Thể như:
- Trong thế miếu, các cỗ ngai thờ vua thì đặt theo ban thờ của từng vị.
- Đối với nơi thờ cả thờ song ngai là thờ 2 vị thánh cả nam thần và nữ thần thì theo luật tả nam, hữu nữ ( tức nam bên phải nữ bên trái). Hoặc như đền Hai Bà Trưng thì ngai thờ 2 Bà đều trong 1 cung.
Kích thước cơ bản của cỗ Ngai
Kích thước ngai thờ luôn được tính toán cho vừa với diện tích cấu trúc không gian không gian. Bên cạnh đó, số đo phải chọn theo phong thuỷ cung tốt của thước Lỗ Ban. Trong đó, kích thước chiều dài, rộng, và độ sâu cũng cần đảm bảo cân đối tỉ lệ của cỗ ngai. Kích thước ngai được chia theo 3 loại đó là:
- Ngai đại kích thước từ: Cao 107cm – 127cm; Rộng 75cm – 89cm; Sâu 52cm – 61cm.
- Ngai trung kích thước từ: Cao 187cm – 197cm; Rộng 61cm – 68cm; Sâu 45cm – 48cm.
- Ngai tiểu kích thước từ: Cao 68cm – 81cm; Rộng 52cm – 60cm; Sâu 41cm – 61cm.
Giá cả đặt làm các cỗ ngai
Thời xưa, các cụ làm ngai thường mướn thợ về nhà làm nuôi cơm rồi trả công. Thế nhưng ngài nay, chẳng mấy nhà có thể làm như vậy được.
Ngày nay, giá ngai thờ theo thị trường phụ thuộc từ kiểu mẫu và hoa văn đục chạm, cho đến sơn thếp hay phủ bóng. Trong đó, các tiêu chí như, chất lượng, chất liệu gỗ, độ dày mỏng của và kích thước của bộ ngai tạo nên các mức giá. Tiếp theo, ngai được sơn phủ bóng, hay sơn thếp và có thếp vàng 9999 hay không? Bởi vậy, giá cỗ ngai có sự chênh lệch rất lớn lên đến hàng chục triệu đồng.
- Giá cỗ ngai đại giao động từ: 18 triệu – 70 triệu.
- Giá cỗ ngai trung giao từ: 12 triệu – 30 triệu.
- Giá cỗ ngai tiểu giao động từ: 7,5 triệu – 25 triệu.
Lưu ý cần thiết khi mua và đặt làm cỗ ngai
Nhiều người hay gia đình đang tìm kiếm đâu là kiểu mẫu cỗ ngai thờ phù hợp cho nơi thờ tự tâm linh mà mình muốn làm? Rồi đến, kích thước bao nhiêu, chọn gỗ thế nào cho bền tốt và sơn son thếp vàng 9999 hay chỉ phủ bóng? Điều quan trọng là nắm rõ những yếu tố cần thiết, để giúp quý khách lựa chọn được cỗ ngai vừa đẹp trang trọng và bền bỉ.
Hiểu được điều này, điều này Mỹ Nghệ Sơn Đồng đã tổng hợp các kinh nghiệm hữu ích để quý vị tham khảo và dễ dàng đưa ra quyết định. Cùng xem nhé!
✅ Xác định thờ ai và ở đâu?
Cỗ ngai này để thờ ai? Theo đó, kiểu mẫu ngai sẽ được chọn những hoa văn cho xứng với giá trị từng người và từng nơi. Và hoa văn đục chạm cũng phải theo công đức và thân thế và cấu trúc nơi thờ.
Cỗ ngai đặt ở vị trí nào và diện tích không gian là bao nhiêu? Tuỳ thuộc vào không gian, diện tích mặt bàn thờ để tính toán số đo cụ thể cho vừa và chuẩn phong thuỷ. Một lưu ý nữa là các bố trí đồ thờ và đồ tế lễ cũng liên quan chặt chẽ đến kích thước của cỗ ngai.
✅ Loại gỗ để làm cỗ Ngai
Gỗ để làm ngai thờ liên quan đến hoàn thiện phần sơn, như ngai để sơn thếp hay phủ bóng. Và điều đặc biệt cần lưu ý đó là chất lượng của gỗ phải đặc lõi 100%. Gỗ không được sâu dập, bén rác hay mối mọt. Điểm đáng quan tâm nữa là không sử dụng bất cứ loại gỗ tái chế ( gỗ đã qua sử dụng).
Để tốt nhất quý vị hãy đi cùng người có kinh nghiệm về chủng loại và chất lượng gỗ, đến kiểm tra ngai mộc trước khi sơn hoàn thiện.
✅ Cân nhắc giá thành cỗ ngai thờ
Các giá cỗ hiện nay có giá thành khá đa dạng và chênh lệch cực lớn, quý khách cần hết sức lưu ý. Mức giá được căn cứ theo 4 tiêu chí sau:
- Loại gỗ
- Kỹ thuật mộng ngang
- Độ tinh xảo của hoa văn đục chạm
- Chất lượng sơn
– Các loại ngai giá rẻ: Mức giá từ 4 – 6 triệu, chất lượng nguyên liệu không đảm bảo, mẫu không bắt mắt.
– Loại ngai giá phổ thông phổ thông: Có mức giá tầm trung từ 7 triệu đến dưới 18 triệu, mức giá này ngai thờ bảo đảm chất lượng và kỹ thuật tương đối.
– Cỗ ngai thờ nghệ thuật cao cấp: loại ngai này được nghệ nhân hoặc thợ lành nghề làm theo mẫu cổ, kỹ thuật tinh xảo, chất liệu tuyển chọn.
Mua& đặt ngai thờ ở đâu?
Kinh nghiệm mua hoặc đặt làm ngai thờ là tìm được nơi sản xuất trực tiếp, có tay nghề cao, uy tín về chất lượng. Đây là tỏ lòng thành kính qua sự chỉnh chu của quý vị để dâng lên nơi tâm linh. Bởi nếu như mua hàng trôi nổi có thể gặp phải tình trạng, cẩu thả, chất lượng kém hoặc để thờ một thời gian ngắn sẽ hư hỏng rất khó thay thế vì là đồ tâm linh. Nếu phải sửa chữa thì tốn kém chi phí mà cũng chẳng đẹp và bền.
Thay vào đó, quý vị hãy đến tham khảo tại đơn vị sản xuất uy tín để được tư vấn, cam kết chất lượng và bảo hàng rõ ràng. Công ty Cổ Phần Mỹ nghệ Sơn Đồng là địa chỉ trực tiếp sản xuất và nghiên cứu chế tác những mẫu ngai theo truyền thống.
Tại đây, chúng tôi chuyên làm những mẫu ngai và các hạng mục đồ thờ khác cho các nơi thờ tự, từ công trình văn hoá di tích cho đến tư gia. Mọi đồ thờ đều được chuẩn bị kỹ lưỡng từ ban đầu, sau đó kiểm tra rất tỉ mỉ đến khi hoàn thiện để giao hàng và được rất nhiều khách hàng tin tưởng.
Đặc biệt nữa, với mức giá tại nơi sản xuất, cùng chính sách bảo hành lên đến 20 năm. Đội ngũ thợ giỏi giàu kinh nghiệm về văn hoá, chúng tôi sẽ hỗ trợ Quý khách hàng chọn lựa được cố ngai thờ thích hợp nhất.
Liên hệ tư vấn & đặt hàng (Từ 8h30 đến 21h00 từ Thứ 2 – Chủ Nhật)
Hotline: Gọi tư vấn miễn phí 0945 71 72 89
Bạn có thể xem bản đồ và ghé thăm Mỹ Nghệ Sơn Đồng qua Google Maps: https://goo.gl/maps/XvkQABUTfdh3ffxQ7
